Магритт, Рене
| Рене Магритт | |
|---|---|
| фр. René François Ghislain Magritte | |
 Викишыгжамырда медиафайлдар |
Рене Франсуа Гилен Магритт (Брюссельге мөчээн) — бельгий сюрреалист чурукчу. Тывызык база поэтиктиг ужуру билдинмес чуруктарның автору кылдыр билдингир.
Биографиязы
Магритт 1898 чылдың ноябрь 21-де Бельгияның Лессин аттыг бичии хоорайжыгажынга төрүттүнген. Чаш болгаш элээди үезин Шарлеруа деп улуг эвес үлетпүр хоорайга эрттирген. Чуртталгазы берге турган.
1912 чылда ооң авазы 1912 году Самбре хемге дүжүп кызыл-дустай берген. Ол болуушкун элээди оолга, келир үениң чурукчунуң ажылынга, улуг салдар чедирген. Магритт чашкы үезинден оон-даа өске халаптыг, тывызык сактыышкыннарны шыдажып эрткен. Ол сактыышкыннар ооң уран чүүлүнде чуруп көргүстүнгенин чурукчу боду чугаалаан (1938 чылдың лекциязы).
Ийи чыл дургузунда Брюссельдиң Хаанның шевер уран чүүлдер академиязынга өөренген. 1918 чылда ол черден чораан. Ол үеде Жоржетта Бергер-биле найыралдажып алгаш, 1922 чылда аңаа өгленгеш, чуртталгазы төнчү чедир 1967 чылга дээр чурттаан.
Кажан ол брюссель Сенто галереязы-биле контракт чарып, аңаа живопиське бердинер арганы бергениниң мурнунда, Магритт 1926 чылга чедир саазын продукция фабриказының реклама болгаш плакаттар чурукчузу кылдыр ажылдап турган.
1926 чылда Магритт «Потерянный жокей» аттыг бирги чедиишкинниг деп бодунуң санаан сюрреалистиг чуруун чаяаган. 1927 чылда бодунуң бирги выставказын эрттирген. Критиктер ол чурукту бүдүмче чок кылдыр хүлээп көрген, ынчаарга, Магритт биле Жоржетта Парижче чоруптар. Аңаа Андре Бретон-биле билчип алгаш, ооң сюрреалистер бөлгүмүнче кирип алыр. Бо бөлгүмге Магритт бодунуң онзагайын чидирбээн. Ындыг болза-даа ооң бөлгүмче кирип алгаш, Магритт ооң чуруктарын ылгап турар ол бодунуң тускай стилин тыпкан. Чурукчу өске сюрреалистер-биле маргыжарындан кортпас турган: чижээ, Магритт психоанализке удур хамаарылгалыг турган, ылаңгыя ооң уран чүүлде илерээшкиннеринге. Шынап-ла, ооң уран чүүлүнүң бойдузу психологтуг база философчу-поэтиктиг, бир-бирде логиканың парадокстарынга үндезилеттинген.
1932 чылдан 1945 чылга чедир чурукчу үш катап Бельгияның Коммунистиг партиязынче кирген, база үш катап ооң олуттарын кагган.[10].
Сенто галерея-биле чарган контрактызын күш чок болдурган соонда, Магритт Брюссельче эглип келгеш, катап реклама-биле ажылдай берген. Дараазында акызы-биле үргүлчү орулга киирер агентилел ажыдып алган. Ийиги делегей чергелиг дайын үезинде Бельгияның герман эжелел үезинде Магритт бодунуң чуруктарының өң гаммазын болгаш стилистиказын өскерткен. Ренуарнуң стилистиказынга чоокшулап тура, чурукчу чонну сергедип, оларда бүзүрелди оттурарын кол деп санап турган.
Ынчалза-даа дайын соонда, ындыг «чырык» стильге Магритт чурувастаан, ынчангаш ооң чуруктары эрги дайын бертинде чылдарның хевиринче эглип келген. Чуруктарын болбаазырадып, экижидип тургаш, ол бодунуң ужуру билдинмес стилин үзе хевирлеп алгаш, бүгү-ниитиниң үнелээшкинин чаалап алган.
Магритт 1967 чылдың август 15-те бестиг баарзык рагындан чок болган. «Империя света» деп эң-не билдингир болур хире чуруунуң чаа вариантызын чедир төндүрбейн арттырган. Схарбекск хөөрде хөөржүттүнген.
2009 чылдың июнь 2-ле Брюссельде Магриттиң музейи ажыттынган[11].
1993 чылдың бельгий почта марказында чурукчу чуруттунган.
Философия болгаш стили
Магриттиң чуруктарында ырак, хандыкшыл чок стиль илереттинген. Ооң чуруктарында бөдүүн чүвелер өске улуг сюрреалистерге (Дали, Эрнст) бодаарга, барык-ла кажан-даа бодунуң «тодаргай илдеңин» чидирбес: олар чаттылып төгүлбейн турар, бодунуң хөлегезинче шилчивейн турар. Ынзалзажок ол чүвелерниң элдептиг каттыжыышкыны кайгадыр болгаш бодандырар. Стильдиң хандыкшыл чогу кижиниң элдепсингенин чүгле күштелдирер база көрүкчү чүүлдерниң бодунуң чажыдындан үнген бир-ле поэтиктиг аңгадагга алзы бээр.
Магриттиң сорулгазы, ооң чугаалааны-биле, — көрүкчүнү бодандырары. Ол дээш чурукчунуң чуруктарын бо-ла ребустар сагындырар. Төндүр тыптынмас ребустар, чүге дээрге олар боттуг чүүлдүң алыс-ужурунуң дугайында айтырыгларны салып турар. Магритт бүгү үе дургузунда көстүп турар чүүлдүң мегезин, ооң бистиң анаада эскербес чажыт шынын дугайында чугаалап турар. «Бо дээрге ол эвес-тир» деп анаа чүүлдер адаанга чурукчунуң бижээн бөлүк ажылдары билдингир. Ылаңгыя «Бо дээрге даңза эвес-тир» деп бижээн таакпы даңзазы чуруттунган «Вероломство образов» деп чуруу ат-алдарлыг. Мынчангаш, Магритт «чүвениң дүрзүзү — чүве боду эвес» деп көрүкчүге база катап сагындырып турар.
Ниитизи-биле Магриттиң чуруктарының аттары кол рольду ойнап турар. Олар колдуунда кажан-даа онза, солун, дооратан көөрге, чуруктуң боду-биле канчалдыр-даа харылзаа чок. Ынчангаш ылап-ла оларда чугула ужур-утканы чурукчу боду көрүп турган. Чуруктуң база чуруктуң адының чажыт поэтиктиг харылзаазы Магриттиң уран чүүлдүң хүлээлгези кылдыр санап турган дем магиктиг магадалга салдар чедирип турарын чурукчу саналдап турар. «Чаш тургаш-ла таварышканым -хуулгаазын <…> уран чүүлде ориентирни <…> шилээн мен» ( 1938 чылдың лекциязы).
Шынап-ла ол магиктиг чүүл дээш демисел, хүн бүрүнүң меге тодаргайынга удур демисел чурукчунуң чогаадылгазында мындыг онза хевирни бүдүрген, чижээ, котелоктуг кижи. Тодаргай аажы-чаң чок, болгу дег, ол квинтэссенцияны аңгы чиктиг байдалдарга («Голконда», «Месяц сбора винограда», «Тайна горизонта») салып тура, чурукчу ол хевирниң бөдүүнүн база көстүп турар онзаланмас чүүлдүң бодунуң бөдүүнүн айтырыг адаанга салып турар.
Мастер бодунуң чогаадылгазында шынныг делегейниң шиңгээдип алыышкынының дүгжүрүнүң проблемазын, чурук биле боттуг чүүлдүң аразында ылгалдыг чүүлдү азы дөмей чүүлдү угаап бодаарын чурукчу шинчилээрин кызыдып турган. Ынчангаш Магритт чурук иштинде чурук, көрүнчүк, соңга, карак, сцена азы көжеге хевирлерин эвээш эвес ажыглап турган.
Чурукчунуң чуруктары
- 1928—1929 — Вероломство образов
- 1933 — Условия человеческого существования
- 1951 — Перспектива мадам Рекамье
- 1961 — Les Barricades Mystérieuses — аллюзия на тему пьесы Франсуа Куперена «Таинственные баррикады»
- 1964 — Сын человеческий
- 1966 — Две тайны
Литература
- Ткач, М.И. Энциклопедия пейзажа. — Olma Media Group, 2002. — ISBN 5948491366, 9785948491363.
Демдеглелдер
- Itaú Cultural René Magritte // Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
- ↑ René Magritte // Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #118576208 // Gemeinsame Normdatei (нем.) — 2012—2016.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 RKDartists (нидерл.)
- Bibliothèque nationale de France Autorités BnF (фр.): اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ http://www.magrittemuseum.be/index.php/en/museum-2/history/
- ↑ LIBRIS — 2012.
- ↑ Museum of Modern Art online collection (англ.)
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 https://rkd.nl/explore/artists/51983
- ИМЛИ РАН, 2007. — 1500 экз. — ISBN 978-5-9208-0274-X.
- ↑ Открыт музей Магритта