Тыва Республиканың хоорайлар болгаш сумуларының чизези
Тыва Республиканың девискээринде 17 кожуун, 119 сумулар болгаш ниитизи-биле 147 чурттакчылыг черлер бар.
Хоорайлар
Кожууннар болгаш сумулар
Бай-Тайга кожууну
- Тээли сумузу, төп сууру Тээли;
- Бай-Тал сумузу, төп сууру Бай-Тал;
- Кызыл-Даг сумузу, төп сууру Кызыл-Даг;
- Кара-Хөл сумузу, төп сууру Кара-Хөл;
- Хемчик сумузу, төп сууру Хемчик;
- Шуй сумузу, төп сууру Шуй;
- Ээр-Хавак сумузу, төп сууру Дружба.
- Ээр-Хавак арбаны Ээр-Хавак сумузунга хамааржыр.
Барыын-Хемчик кожууну
- Кызыл-Мажалык сумузу, төп сууру Кызыл-Мажалык;
- Аксы-Барлык сумузу, төп сууру Аксы-Барлык;
- Аяңгаты сумузу, төп сууру Аяңгаты;
- Барлык сумузу, төп сууру Барлык;
- Бижиктиг-Хая сумузу, төп сууру Бижиктиг-Хая;
- Ак сумузу, төп сууру Дөң-Терезин;
- Хөнделең сумузу, төп сууру Хөнделең;
- Шекпээр сумузу, төп сууру Шекпээр;
- Эрги-Барлык сумузу, төп сууру Эрги-Барлык.
Бии-Хем кожууну
- Аржаан сумузу, төп сууру Аржаан;
- Севи сумузу, төп сууру Хүт;
- Сесерлиг сумузу, төп сууру Сесерлиг;
- Сөөш сумузу, төп сууру Суш;
- Тарлаг сумузу, төп сууру Тарлаг;
- Өөк сумузу, төп сууру Өөк;
- Хадың сумузу, төп сууру Хадың.
- Билелиг, Шивилиг, Найырал арбаннары Туран хоорайынга хамааржыр;
- Чкаловка арбаны Аржаан сумузунга хамааржыр.
- Севи арбаны Севи сумузунга хамааржыр.
- Ленинка арбаны Өөк сумузунга хамааржыр.
Каа-Хем кожууну
- Сарыг-Сеп сумузу, төп сууру Сарыг-Сеп;
- Бояровка сумузу, төп сууру Бояровка;
- Бүрен-Хем сумузу, төп сууру Бүрен-Хем;
- Бүрен-Бай-Хаак сумузу, төп сууру Бүрен-Бай-Хаак;
- Дерзиг-Аксы сумузу, төп сууру Дерзиг-Аксы;
- Ильинка сумузу, төп сууру Ильинка;
- Кундустуг сумузу, төп сууру Кундустуг;
- Көк-Хаак сумузу, төп сууру Көк-Хаак;
- Сизим сумузу, төп сууру Сизим;
- Суг-Бажы сумузу, төп сууру Суг-Бажы;
- Бүрен-Аксы сумузу, төп сууру Бүрен-Аксы.
- Авыйган сууру Бүрен-Бай-Хаак сумузунга хамааржыр;
- Бай-Сөөт арбаны Кундустуг сумузунга хамааржыр;
- Мерген сууру Сарыг-Сеп сумузунга хамааржыр;
- Үжеп-Аксы арбаны Сизим сумузунга хамааржыр.
Кызыл кожууну
- Баян-Кол сумузу, төп сууру Баян-Кол;
- Кара-Хаак сумузу, төп сууру Кара-Хаак;
- Сукпак сумузу, төп сууру Сукпак;
- Терлиг-Хая сумузу, төп сууру Терлиг-Хая;
- Целинное сумузу, төп сууру Целинное;
- Черби сумузу, төп сууру Черби;
- Шамбалыг сумузу, төп сууру Шамбалыг;
- Элегес-Аксы сумузу, төп сууру Элегес-Аксы;
- Ээрбек сумузу, төп сууру Ээрбек.
- Үш-Белдир арбаны Каа-Хем хоорайынга хамааржыр;
- Оттук-Даш арбаны Баян-Кол сумузунга хамааржыр.
Мөңгүн-Тайга кожууну
- Каргы сумузу, төп сууру Мугур-Аксы;
- Мөген-Бүрен сумузу, төп сууру Кызыл-Хая;
- Тоолайлыг сумузу, төп сууру Тоолайлыг.
Өвүр кожууну
- Хандагайты сумузу, төп сууру Хандагайты;
- Дус-Даг сумузу, төп сууру Дус-Даг;
- Саглы сумузу, төп сууру Саглы;
- Солчур сумузу, төп сууру Солчур;
- Сарыг-Хөл сумузу, төп сууру Ак-Чыраа;
- Чаа-Суур сумузу, төп сууру Чаа-Суур.
Сүт-Хөл кожууну
- Суг-Аксы сумузу, төп сууру Суг-Аксы;
- Алдан-Маадыр сумузу, төп сууру Алдан-Маадыр;
- Ак-Даш сумузу, төп сууру Ак-Даш;
- Бора-Тайга сумузу, төп сууру Бора-Тайга;
- Кара-Чыраа сумузу, төп сууру Кара-Чыраа;
- Кызыл-Тайга сумузу, төп сууру Кызыл-Тайга;
- Ишкин сумузу, төп сууру Ишкин.
Таңды кожууну
- Бай-Хаак сумузу, төп сууру Бай-Хаак;
- Арыг-Бажы сумузу, төп сууру Владимировка;
- Балгазын сумузу, төп сууру Балгазын;
- Дүрген сумузу, төп сууру Дүрген;
- Кочетово сумузу, төп сууру Кочетово;
- Кызыл-Арыг сумузу, төп сууру Кызыл-Арыг;
- Межегей сумузу, төп сууру Межегей;
- Успенка сумузу, төп сууру Успенка.
- Сой, Краснояровка, Марачевка арбаннары Балгазын сумузунга хамааржыр;
- Хадың-Аксы деп арбан Дүрген сумузунга хамааржыр.
Тере-Хөл кожууну
- Шынаа сумузу, төп сууру Куңгуртуг;
- Каргы сумузу, төп сууру Белдир-Чазы;
- Балыктыг сумузу, төп сууру Тал;
- Эми сумузу, төп сууру Оттук-Даш.
Тес-Хем кожууну
- Самагалдай сумузу, төп сууру Самагалдай;
- Кызыл-Чыраа сумузу, төп сууру Ак-Эрик;
- Берт-Даг сумузу, төп сууру Берт-Даг;
- О-Шынаа сумузу, төп сууру О-Шынаа;
- Ү-Шынаа сумузу[1], төп сууру Хөл-Ожуу;
- Чыргаланды сумузу, төп сууру Белдир-Арыг;
- Шуурмак сумузу, төп сууру Шуурмак.
- Куран арбаны Шуурмак сумузунга хамааржып турар.
Тожу кожууну
- Доора-Хем сумузу, төп сууру Доора-Хем;
- Азас сумузу, төп сууру Адыр-Кежиг;
- Ий;
- Сыстыг-Хем;
- Чазылар;
- Ырбан;
- Салдам деп суур Доора-Хем сумузунга хамааржыр.
Улуг-Хем кожууну
- Көк-Чыраа сумузу, төп сууру Арыг-Бажы;
- Арыскан сумузу, төп сууру Арыскан;
- Арыг-Узүү сумузу, төп сууру Арыг-Үзүү;
- Иштии-Хем сумузу, төп сууру Иштии-Хем;
- Ийи-Тал сумузу, төп сууру Ийи-Тал;
- Торгалыг сумузу, төп сууру Торгалыг;
- Хайыракан сумузу, төп сууру Хайыракан;
- Чааты сумузу, төп сууру Чодураа;
- Эйлиг-Хем сумузу , төп сууру Эйлиг-Хем.
Чаа-Хөл кожууну
- Чаа-Хөл сумузу, төп сууру Чаа-Хөл (Чаа Чаа-Хөл);
- Ак-Дуруг сумузу, төп сууру Ак-Дуруг;
- Кызыл-Даг сумузу, төп сууру Булуң-Терек;
- Шанчы сумузу, төп сууру Шаңчы.
Чеди-Хөл кожууну
- Хову-Аксы сумузу, төп сууру Хову-Аксы;
- Сайлыг;
- Хендерге сумузу, төп сууру Ак-Тал;
- Хөлчүк сумузу, төп сууру Хөлчүк;
- Чал-Кежиг сумузу, төп сууру Чал-Кежиг;
- Элегес сумузу, төп сууру Элегес.
- Каък арбаны Элегес сумузунга хамааржып турар.
Чөөн-Хемчик кожууну
- Баян-Тала сумузу, төп сууру Баян-Тала;
- Чадаана сумузу, төп сууру Бажың-Алаак;
- Ийме сумузу, төп сууру Ийме;
- Теве-Хая сумузу, төп сууру Теве-Хая;
- Хорум-Даг сумузу, төп сууру Хорум-Даг;
- Хайыракан сумузу, төп сууру Хайыракан;
- Хөндергей сумузу, төп сууру Хөндергей;
- Чыраа-Бажы сумузу, төп сууру Чыраа-Бажы;
- Чыргакы сумузу, төп сууру Чыргакы;
- Элдиг-Хем сумузу, төп сууру Элдиг-Хем;
- Шеми сумузу, төп сууру Шеми.
- Кирсарай арбаны, Чадаана хоорайынга хамааржыр.
Эрзин кожууну
- Эрзин сумузу, төп сууру Эрзин;
- Бай-Даг сумузу, төп сууру Бай-Даг;
- Мөрен сумузу, төп сууру Мөрен;
- Нарын сумузу, төп сууру Нарын;
- Качык сумузу, төп сууру Качык;
- Сарыг-Булуң сумузу, төп сууру Булуң-Бажы.
