Азияның төвү обелиск

"Азий Диптиң Төвү" (2014)

"Азия Төвү" чоогундан

"Хаанның аңнаашкыны" азы "Хаан биле Кадынның аңнап турары" деп скупльтура бөлүктү Кызылдың база Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл оюнга тураскаадып, 2014ч. Азий Төвүнүң чоогунга тургускан.

Файл:Vladimir Putin in Tuva 2007-55.jpg

Путин Владимир Азия төвүнде, 2007ч

Шуудаң дамдээнде Азия төвү, 1994ч

Обелиск «Азияның Төвү» (орус. Центр Азии) - Тываның Кызыл хоорайда турар Азия Диптиң төвүн демдеглээн тураскаал. Ол Эне-Сайның кыдыында хем белдиринде турар.

Турар чери

Бии-Хем биле Каа-Хемниң каттышкан черинден ырак эвесте, барык Кызыл хоорайның төвүнде, Улуг-Хемниң солагай талакы эриинде.

Хевири

Амгы хевирин сураглыг бурят скульптор Даши Намдаков чогаадып кылган. Тураскаалды улуг бөмбүк - глобус хевирлиг төгериинде диптерни чуруп айыткан, ында Тыва чурту онзаланып көстүп турар. Бөмбүктүң кырының ортузундан дээрже он метр бедик конус хевирлиг сүүр суурга үнген, ооң шыпшык бажында адыр мыйыстыг сыынның овурун тургускан..

Төөгүден

Эрги Азий Төвү

Эрги обелисктиң авторлары: Демин В. чурукчунуң болгаш Бажин В. биле Ветчинов В. архитекторларның төлевилели-биле 1964 чылда туткан.

"Азия төвү" Тываның төп географтыг туружун илередип турар бир дугаар демдек тураскаал эвес болуп турар. Шаанда амгы обелискиниң турган черинге субурган турган.

Улуг-Хемниң шинчилекчизи Родевич В.М. Таңды-Тыва күрүне Азия диптиң таптыг-ла төвүнде турар деп эң баштай илереткен. Ону ол-ла чылда Тывага кээп чораан англи топограф болгаш шинчилекчи Каррутерс А.Д. бадыткаан.

Обелискини архитектор Куулар Михаилның төлевиле-биле 1984 чылда улам бедидип, мрамор-биле силбип чаарткан.

Дөзү

"Тыва дугайында 99 айтырыгга харыылар" Дарбаа Ю.К.