Геодезия
Геодезия (е узадыр адаттынар) (грек. γεωδαισία «черни үлээри»: γῆ «Чер» + δαΐζω «үлээр») — гравитациялыг шөлүн, дескинериниң база үе аайы-биле өскерлириниң шинчилээр ылаптыг эртем.
Астрономия иштинге Черниң прецессиязын, нутациязын, полюзун база дескинериниң дүргенин шинчилээри-биле удур-дедир харылзаалыг.
Геодезияның кол сорулгалары
- Черниң хевирин, хемчээлин база гравитациялыг шөлүн тодарадыры;
- тус күрүнениң, диптиң болгаш бүгү Черниң кандыг-бир девискээринге чаңгыс аай координаталар системазын нептередири;
- черниң кырынга хемчээлдер кылыры;
- топографтыг карталарга болгаш планнарга чер кырының кезектерин чурууру;
- чер картының блоктарының делегей масштабтыг чылзырыгларын өөренири.
Дөс
- Тыва дылдың тайлыбыр сөстүү (словарь). Том I, "Наука", Новосибирск 2003ч.