Салчак, Людмила Монгушевна

Рувики деп сайттан

Салчак Людмила Монгушевна (1954 чылдың август 31, Кызыл, Тыва АО) – Тываның музей ажылының хоочуну, хам чүдүлгезиниң көскү шинчилекчилериниң бирээзи.

Намдары

Людмила Монгушевна Салчак 1954 чылдың август 31-де Тыва Автономнуг облазының төвү – Кызыл хоорайга төрүттүнген.

Кызылда күрүнениң педагогика иснтитудунуң филология факультедин дооскан.

Тываның Алдан-Маадыр аттыг чурт-шинчилел музейинге 1981 чылда ажылдап чедип келген. Баштай ол музейниң чурук тырттырыкчызы кылдыр ажылдаан, оон Тыва Арат Республиканың (ТАР) төөгү килдизиниң биче эртем ажылдакчызы кылдыр ажылдаан.

1985 чылда Людмила Монгушевна музейниң директорунуң эртем талазы-биле оралакчызы апарган. Соонда Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг Национал музейиниң Хам чүдүлге шинчилээр төвүнүң эргелекчизи апарган. Хүндүлүг дыштанылгаже үнериниң бертинде Тываның төөгүзү килдизиниң улуг эртем ажылдакчызы кылдыр ажылдап чораан.

Ажыл чорудулгазы

Людмила Монгушевна Салчак Кочетовода төөгү-мемориалдыг комплексиниң, Хову-Аксында «Күш-ажылдың Алдарының музейиниң» делгелгелерин тургузарынга идепкейлиг киржип турган. База ол ышкаш Чадаананың Буян-Бадыргы аттыг музейиниң, Алдан-Маадыр суурда музейниң, Шагонарда А. Д. Грач аттыг музейниң делгелгелерин тургузарын удуртуп турган.

18 чылдың иштинде Людмила Монгушевна директорнуң эртем талазы-биле оралакчызы кылдыр ажылдап турар үезинде музейниң делгелге ажылын делегей чергелиг кылдыр үндүрген.

1994 чылда Р. П. Сумба база Н. Б. Чаш-биле «Надя Рушеваның графиказы» деп делгелгени Берлин хоорайга Россияның культура бажыңынга организаастап эрттирген.

1997 чылда Красноярскының чурт-шинчилел музейи-биле кады М.Б. Кенин-Лопсан-биле катчып алгаш «Төп Азияның хам чүдүлгези» деп делгелгени Бельгияның Антверпен хоорайга кылган. Ол-ла делгелгени Австрияның Венага база Германияның Бремен хоорайларга делгээн.

Австрияның Хам чүдүлге шинчилээр фондузу-биле кады Тываже ийи удаа делегей чергелиг экспедициялар кылганнар.

Ол Тыва Республиканың национал музейниң хам чүдүлгезинге хамаарышкан шупту экспонаттарының эртем тайылбырын кылган.

Бижээн чүүлдери

Салчак, Л. М. Археологические материалы Тувинского музея в экспозиции выставки "Шаманы в Центре Азии" // История и современность Тувы. Кызыл, 2007. Ар. 114-117.

Салчак, Л. М. Полёт шамана в другие миры // Культура Тувы. Кызыл, 2006. Ар. 225-229.

Салчак, Л. М. Роль ээренов – духов-помощников в ритуалах тувинских шаманов // Экология и традиционные религиозно-магические знания. Москва, 2001. Ар. 225-229.

Салчак, Л. М. Шаманство и экспозиции Тувинского республиканского краеведческого музея // Музеи России : поиски, исследования, опыт работы. Санкт-Петербург, 2002. Вып. 7. Ар. 81-86.

Шаңналдары

Россия Федерациязының Культура яамызының «Культурада чедиишкиннери дээш» деп хөрек демдээ (1999).

Литература

  1. Ондар, Ш. М. Людмила Монгушевна Салчак: [к 55-летию со дня рождения] // Летопись Тувы – 2009. Кызыл, 2009. Ар. 151-152.
  2. Людмила Монгушевна Салчак : [Ветераны музея] // Национальный музей имени Алдан-Маадыр Республик Тыва (1929-2014) : юбилейный альбом, посвященный 85 летию основания музея. Новосибирск, 2014. Ар. 22.
  3. Салчак Людмила Монгушевна // Библиографический указатель. Национальный музей имени Алдан-Маадыр Республики Тыва – 90 лет: история и современность (1929-2019). Кызыл, 2019. А. 280-282.

Шөлүглер