Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртине
Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртине: Будда, Дхарма, Сангха — буддист кижиниң кол камгалалы.
Үш Эртинеден авырал-камгалал дилээри тарина мындыг:
- Намо Гуруве
- Намо Буддая
- Намо Дхармая
- Намо Сангхая
(3, 7, 21, 108, оон-даа хөй катап номчуур)
Очулдурарга:
- Башкымдан камгалалды дилеп тур мен.
- Буддадан камгалалды дилеп тур мен.
- Будданың Өөредии — Дхармадан камгалалды дилеп тур мен.
- Дээди Лама Башкылардан камгалалды дилеп тур мен.
(3, 7, 21, 108, оон-даа хөй катап номчуур)
Кижи канчап буддийжи болу бээрил
Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртинелерден Авыралды алган соонда, кижи буддийжи кижи апаар. Авыралды алырын Лама кижи-биле азы сагылдыг улуг Башкы-биле чогуур ёзулалды кылгаш, буддийжи кижи болу берип болур. Авыралды алыры — буддийжи өске кандыг-даа сагылдарны алырынга үндезин болур. Карачал кижиниң кол буддийжи сагылдары мындыг болур: «Амылыгның амызын үспе, оорлава, мегелеве, уш-баш чок эр-херээжен харылзаа кылба, (арага-дарыг ишпе, кара-таакпы тыртпа база өске-даа) албыстадыр чүүлдер ажыглава».
Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртинелер деп чүл
Будданы, Дхарманы, Саңханы — Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртинелер дээр. Бир эвес авыралды чүрээвистиң ханызындан хүлээп алган болзувусса, ынчан бис Улуг Өөредигни хүн-бүрүде амыдыралга боттандырарын кызыдып эгелээр бис.
«Будда» деп сөс чүнү илередип турар
«Будда» деп сөс Арыг Угаанның Чырык Байдалын илередип турар. Бодунуң угаанын долузу-биле арыглап алган болгаш бүгүле-чаагай буян-кежиктерниң — шуптузун бүде бээрин чедип апкан ындыг амытанны «Будда» дээр. Амылыг амытан бүрүзү Будда апарып болур.
«Дхарма» деп чүл
Будданың Өөредиин «Дхарма» дээр. Мага-боттуң, аас-сөстүң болгаш угаанның бедик чүдүлге-сүзүк-биле кылганы бүгү-ле үүле-херектерин база «Дхарма» дээр. «Ёзулуг Дхарма» дээрге Үш биле Дөрт дугаар Алыс Шын болур.
«Саңха» деп чүл
«Саңха» — Арья деңнели чеде берген, азы куруг шынарны дорт көрүпкен, амытаннар. Чок болза Өөредигни хүн-бүрүде боттандырып турар болгаш Будданың айытканы орукту ёзулуг эдерип чоруур кижилер бөлүүн «Саңха» деп болур.
Дөзү
- Кол редактор Чамбел Лодой хелиң. Сарыг шажынны өг-бүлеге сагыырының талазы-биле ёзу-чаңчылдар. Тыва дылче очулга болгаш ном кылдыр белеткээни: Чочагар Моңгуш, Кызыл. 2007ч. 6 биле 12 арыннар.
- Геше Джампа Тинлей. Байкальские лекции 2008. Комментарий к Ламриму. Улан-Уде. 2009ч. Арын 224