Июнь

Рувики деп сайттан
Июнь
Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
2024 чыл

Июнь (Григориан календарьның алдыгы Эрги Рим календарьда чылдың 4 дугаар айы болуп турган, Цезарь чаартылгазының мурнунда чыл марттан эгелээр турган. Чылдың эгезин январь айже шилчиткен соонда, чылдың алды дугаар айы апарган. Чылдың 30 хонуктуг дөрт айының бирээзи. Бөмбүрзектиң Соңгу чартыында чайның башкы айы, а Мурнуу чартыында кыштың башкы айы болуп турар.

Финляндияда июнь
Июнь

Бойдуста болуушкуннар

Төп Россияда июньда ортумак температура +16 °C хире. Айның бирги чартыында агаар-бойдус турум эвес, үргүлчү чаъс-чайык болгаш хат-шуурган болур. Июньнуң баштайгы он хонуктарында соок температура апрельдиинге чедип, доңат безин дүжүп болур. Ийиги чартыында чайгы чылыг үнүп кээр. Хүн эргилдези-биле бо айда - июнь 21-де (22) - чылдың эң узун хүнү турар[1].

Төп Европага июньда 1430 чылдың июнь 5-те Аустбургка хар чаапкан, ынчан доңат виноград шөлдерин болгаш кышкы үнүштерни үреп каапкан, а 1667 чылдың июнь 7-де Швейцарияны хар шыпкан[2].

Төөгүзү болгаш этимологиязы

Юнонаның овуру

Рим шүлүкчү Овидий бодунуң «Фасти» деп номунда айның адының этимологиязынга хамаарыштыр ийи вариантыны көрүп турар. Бирги варианты (амгы үеде эң-не билдингир) Июнь (mensis Junonis) деп атты рим бурган Юпитерниң кадайы-биле Юнонага хамаарыштырып турар. Юнона өг-бүле болгаш өг-бүле амыдыралының деткикчизи турган, ынчангаш бо айда өгленип алыры аас-кежиктиг деп санаттынып турган[3]. Овидийниң ийиги вариантызы: Июнь деп ат латин дылдан iuniores деп сөстен укталган , ооң утказы "аныяктар" дээн уткалыг, а maiores ("улуг улус") деп сөстен ооң мурнунда май айның ады укталган деп санап турар(Фасти VI.1-88). Оон ыңай Июнь Люций Юний Брут деп аттыг кижиге тураскаадып адаттынган деп санал база бар, ол болза бир дугаар рим консул[4].

Леандро Бассано, 1595/1600 гг.)

Хөй кезии европейжи дылдарда июньнуң ады латин сөстен укталган. Ынчалза-даа, чамдык дылдарда өскээр адаар.

Тыва дылда

Тыва дылда чайның башкы айын орус дылдың аайы-биле «июнь» деп адап турар, ынчалза-даа чугаада болгаш литературада «алды ай» деп база адап турар. Ындыг чаңчыл япон болгаш кыдат дылдарда база бар. Чөөн чүк улузунуң санаашкыны-биле он ийи чылдың адын адаан амытаннар аттары-биле база айлар аттарын адап чораан: июньну «чылан айы» деп адаар. Оон чылдың эргилдезиниң аайы-биле «чайның башкы айы» деп база адаар. Тожу тывалары чылдың айларын база тускай адаар чаңчылдыг.

Байырлалдар

«Июнь», 1410—1490-е)
Июньнуң 1
  • Бүгү-делегейниң уруглар хүнү (1949адан эгелеп).
  • Майык:Тукталга/Багам ортулуктары - Күш-ажыл хүнү.
  • Арбор хүнү.
  • Кения - Мадарака - Кенияда хосталга хүнү.
  • Кыдат Улус Республиказы - Уруглар хуну.
  • Моол - Ава биле чаш тол хуну.
  • Палау - Президентиниң хүнү.
  • Чөөн чүк флоду хүнү. Шериг транспорт авиация хүнү.
  • Самоа - Хосталга хүнү.
  • Теннесси - Күрүне хүнү.
  • Тунис - Конституция хүнү.
Июньнуң 2
  • Хамааты авиация хүнү.
  • 2000адан эгелеп).
  • Христо Ботева хүнү, азы [[Осман империязы|Осман кулдар]-биле демиселге чурттуң хосталгазы дээш өлген дайынчыларның сактыышкын хүнү.
  • Россия - Кадык чемненилге болгаш аъш-чемниң артык чемнеринден ойталаар хүнү.
  • Таиланд - Ананас фестивалы.
Июньнуң 3
  • Австралия - Мабо хүнү.
  • Намибия - Намибияның чепсектиг күштериниң хүнү.
  • Теннесси).
  • Уганда - Мартирлер хүнү
  • Черногория - Хосталга хүнү.
  • Русская Православная Церковь - Владимир дүрзүзү Бурганның Иези мөгейиишкин ].
  • Русская Православная Церковь - Апостолдар-биле дең хаан Константин биле ооң авазы Хаанның хүнү Елена.
Июньнуң 4
  • Агрессияның курлавырларынга таварышкан буруу чок уругларның делегей чергелиг хүнү.
  • Ботсвана - Каттышкан күрүне хүнү.
  • Майык:Тукталга/Ингушетия - Республиканың тургустунган хүнү ([1992]]адан эгелеп).
  • Казахстан - Күрүне демдектериниң хүнү.
  • Майык:Тукталга/Кыргызстан - Сактыышкын хүнү.
  • Майык:Тукталга/Молдава - Банк ажылдакчызының хүнү.
  • Американың Катышкан Штаттары - Өг-бүле хүнү.
  • Алабама - Джефферсон Дэвис Хүн.
  • Тонга - Хосталга хүнү.
  • Финляндия - Камгалал күштериниң хүнү.
  • Эстония - Тук хүнү.
Июньнуң 5
  • Бүгү-делегейниң хүрээлел хүнү.
  • Бүгү-делегейниң хүрээлел хүнү.
  • Азербайджан - Мелиорация хүнү.
  • Дания - Конституция хүнү (Национал хүнү).
  • Дания - Адалар хүнү.
  • Ирландия дээрге Июньнуң байырлалы-дыр.
  • Колумбия - Өөрүп четтиргенин илередир хүн.
  • Майык:Тукталга/Сейшельдер - Хосталга хүнү.
  • Ямайка - Ямайка хүнү.
Июньнуң 6
  • Орус дыл хүнү (2011адан эгелеп).
  • Россия - Пушкин хүнү.
  • Орус дыл хүнү.
  • Сактыышкын хүнү.
  • Швецияның Национал хүнү ([1983]]адан эгелеп).
  • Швейцария - Ынакшыл хүнү.
Июньнуң 7
  • Иоахим хаанның төрүттүнген хүнү.
  • Республика хүнү.
  • Майык:Тукталга/Кыргызстан; Саң-хөө болгаш ажыл-агый ажылдакчыларының хүнү.
  • Мальта, Мартирлер хүнү.
  • Норвегия, Хосталга хүнү.
  • Орус Православ Церковь хүнү - Ыдыктыг Медээчиниң хүндүлүг бажының үшкү ажыдыышкыны, Дээрги Иоаннның мурнакчызы болгаш Креститель.
Июньнуң 8
  • Бүгү-делегейниң океаннар хүнү (2009адан эгелеп).
  • Социал ажылдакчы хүнү (2000адан эгелеп).
  • Майык:Тукталга/Карелия - Республика хүнү ([1920]]адан эгелеп).
Июньнуң 9
  • Earth flag PD.jpg Делегей чергелиг аккредитация хүнү.
  • Майык:Тыва Американың Нациялар Эвилелиниң тугу Тыва Америка, Майык:Уругвайның тугу Уругвай - Чөөн Американың футбол хүнү[5].
  • Хосе де Анчиета.
  • Ирландия - Ыдыктыг Колумбтуң Ирландияның хүнү.
  • Бурунгу Рим Весталия байырлалы-дыр.
  • Оклахома - Улуг назылыглар хүнү.
  • Уганда - Маадырлар хүнү.
Июньнуң 10
  • Иордания - Араб шериг хүнү.
  • Майык:Тукталга/Молдава - Кызыгаар камгалакчыларының хүнү.
  • Португалия хүнү - Камохүн.
  • Япония - Шактың хүнү.
Июньнуң 11
  • Майык:Flagification,Hawaii дээрге [[Камехамеха|Камехамеха] хүнү], Гавайиниң бирги хаанынга тураскааткан байырлал.
  • Майык:Flagification - Хаанның төрүттүнген хүнү.
  • Майык:Flagification - Хенрик хаанның төрүттүнген хүнү.
  • Католицизм - Ыдыктыг элчинбиле Варнава хүнү].
Июньнуң 12
  • Россияның хүнү.
  • Бразилия - Ынакшааннар хүнү.
  • Парагвай - Амыр-тайбың хүнү.
  • Филиппиннер - Хосталга хүнү.
  • Хельсинки хүнү.
Июньнуң 13
  • Казахстан - Казахстанның Национал айыыл чок чорук комитединиң хүнү.
  • Майык:Тукталга/Кыргызстан - Сактыышкын хүнү.
  • Кыдат Улус Республиказы/Төвүт - Бүгү ыдыктыглар хүнү.
  • Ыдыктыг Антоний хүнү.
Июньнуң 14
  • Бүгү-делегейниң хан дамчыдар хүнү.
  • Көжүп чоруур албанның ажылдакчыларының хүнү (2007адан эгелеп).
  • Иелер хүнү.
  • Парагвай - Амыр-тайбың хүнү.
  • Американың тугу.
  • Севастополь үндезилеттинген хүнү.
Июньнуң 15
  • Армения - Арменияның Национал тугу хүнү.
  • Азербайджан - Национал камгалал хүнү.
  • Дания - Хаан Вальдемар II хүнү болгаш Данияның тук хүнү.
  • Арбор хүнү.
  • Кыргыстан - Өртке удур албанның ажылдакчызының хүнү.
  • Майык:Тукталга/Мурнуу Көрея - Көдээ ажыл-агый хүнү.
  • Япония - Санно Мацуи фестивалы.
Июнь 16
  • Earth flag PD.jpg ЮАР-ның демисежир чоннары-биле эп-найыралдың делегей чергелиг хүнү.
  • Африканың уруглар хүнү ([1991]]адан эгелеп).
  • Блумсдей" Байырлал.
  • ЮАР - Аныяктар хүнү.
  • Артек» төрүттүнген хүнү.
Июньнуң 17
  • Делегейниң шөлдери болгаш кургаг ховуга удур демисел хүнү.
  • Армения - Авиация хүнү.
  • Греция - Ашак-кадайлар хүнү.
  • Индонезия - Уруглар хуну.
  • Исландия - Хосталга хүнү (республика чарлаан хүн).
  • Майык:Тукталга/Кыргызстан - Суг ажылдакчыларының хүнү.
  • Румыния - Национал авиация хүнү.
  • Массачусетс).
  • Киото)
Июньнуң 18
  • Кижиниң эргелериниң хүнү.
  • Аргентина - Тук хүнү.
  • Нил.
  • Майык:Тукталга/Сейшельдер - Конституция хүнү.
Июньнуң 19
  • Алжир, Революция хүнү.
  • Кувейт, Хосталга хүнү.
  • Американың Катышкан Штаттары, Хосталга хүнү.
  • Техас, Хосталга хүнү.
  • Тринидад биле Тобаго, Күш-ажыл хүнү.
  • Хосе Артигаса төрүттүнген хүнү.
Июньнуң 20
  • Бүгү-делегейниң качыгдааннар хүнү
  • Азербайджан, Газ ажылдакчыларының хүнү.
  • Национал тук хүнү.
  • Хамарылга хүнү.
  • Узбекистан, Суверенитет хүнү.
Июньнуң 21
  • Делегей чергелиг скейтбординг хүнү.
  • РФ-тиң Иштики херектер яамызы ыттарны белеткээр бөлүктериниң хүнү.
  • Иван Купала Хүнү.
  • Майык:Тукталга/Якутия, Ысях - Традиционное встреча лета, или якутский новый год.
  • Майык:Тукталга/Гренландия - Национал хүнү.
  • Төрел чоннар хүнү-дүр.
  • Нью-Гэмпширхүн-дүр.
  • Хеме фестивалы.
  • Сабантуй.
  • Франция - Хөгжүмнүң байырлалы.
Июньнуң 22
  • Майык:Тукталга/СНГ - Сактыышкын болгаш муңгарал хүнү. Ада-чурттуң Улуг дайынының эгелээн хүнү. 1941
  • Майык:Тукталга/Конго Республиказы - Шериг хүнү.
  • Башкылар хүнү.
  • Майык:Тукталга/Гаити Республиказы - Президентиниң хүнү.
  • Фашизмге удур демисел хүнү.
  • Майык:Тукталга/Антарктида - Кышкы хүннүң эргилдези дээрге "кыштың ортузунуң хүнү" байырлалы-дыр.
Июньнуң 23
  • Каттышкан Нациялар Организациязының күрүне албанының хүнү.
  • Делегей чергелиг Олимпийжи хүн.
  • Лиго хүнү (Лиго).
  • Майык:Flagification, Дээди Князьтуң (төрүттүнген хүнү) хүнү.
  • Ыдыктыг Хуан байырлалы (июнь 24 кежээзинде төнчүзү).
  • Казахстан, Казахстан полиция хүнү.
  • Майык:Тукталга/Молдава, Суверенитет чарлаан хүнү.
  • Сингапур, Хари Рая Хаджи.
  • Сибирьниң ыдыктыгларының собору.
Июньнуң 24
  • Тиилелгениң парады 1945 хүнү.
  • Майык:Тукталга/Чувашия - Республика хүнү Чувашия (с 1995а).
  • Майык:Тукталга/Квебек дээрге Квебектиң национал байырлалы база ол-ла үеде Француз-Канадалар байырлалы-дыр.
  • Январьның хүнү
  • Инти Райми болгаш Индий хүнү.
  • Финляндияның тугу Хүн.
  • Майык:Тукталга/Шотландия - Хосталга хүнү.
  • Симон Боливар хосталга хүнү.
  • Католицизм - Иоанн Креститель-ниң Рождествозу.
Июньнуң 25
  • Россия - Далайжы хүнү (Делайжы хүнү)[6].
  • Славяннарның найыралының болгаш чаңгыс деминиң хүнү[7].
  • Кыдат Улус Республиказы Кыдат Республика (Тайвань) - Дракон фестивалы.
  • Мозамбик - Хосталга хүнү.
  • Словения - Күрүне хүнү.
  • Арбор хүнү.
  • Хорватия - Хосталга хүнү.
Июньнуң 26
  • Хилинчектенген улусту деткиир делегей чергелиг хүн ([1997]]адан эгелеп).
  • Наркотиктерни ажыглаарынга болгаш хоойлуга удур садыглаашкынга удур делегей чергелиг хүн ([1987]]адан эгелеп).
  • Азербайджанның чепсектиг күштериниң хүнү.
  • Майык:Тукталга/Беларусь - Прокуратура ажылдакчыларының хүнү.
  • Мадагаскар - Хосталга хүнү.
  • Румыния - Национал тук хүнү.
  • Таиланд - Азала Пуя.
  • Южно-Африканская Республика - ЮАР-ның хосталга дээш демисел хүнү.
Июньнуң 27
  • балыктаашкын.
  • Аныяктар хүнү (1958адан эгелеп).
  • Мурнуу Осетия - Аныяктар хүнү.
  • Вьетнам - Тет Доанго.
  • Джибути - Хосталга хүнү.
  • Канада - Гимн хүнү.
  • Таджикистан - Национал эптежилге хүнү.
  • Узбекистан - Пресса ажылдакчыларының хүнү
Июньнуң 28
  • Казахстан - Республиканың журналистика хүнү.
  • Познань хүнү июнь 1956 дээрге Польшаның хөй-ниити байырлалы.
  • Видов дан. Серб православ хүрээ.
Июньнуң 29
  • Партизаннар болгаш чер адаанга ажылчыннар хүнү.
  • Рим, Сан-Паулу - Вино тулчуушкуну.
  • Майык:Тукталга/Сейшельдер - Хосталга хүнү.
  • Католицизм - Ыдыктыглар хүнү Пётр болгаш Павел.
Июньнуң 30
  • Белоруссия - Экономист хүнү.
  • Узбекистан - Аныяктар хүнү
  • Азербайджан - Валентин хүнү[8].
  • Гватемала - Шериг хүнү.
  • Дания - Принцесса Александраның төрүттүнген хүнү.
  • Майык:Тукталга/Конго Демократ Республика - Хамарылга хүнү.
  • Сальвадор - Банкы байырлалы.
  • Судан - Революция хүнү.
"Көжүп турар" хүннер
  • Национал пончик хүнү.
  • Мелиорация хүнү.
  • Чырык бүдүрүлге ажылдакчыларының хүнү.
  • Эмчи ажылдакчыларының хүнү.
  • Чогаадыкчы болгаш чаа чүүлдерни тывар хүн (Россия).
  • Майык:Тукталга/Беларусь Июнь айның сөөлгү субботазы Чогаадыкчының болгаш чаа чүүлдерни тывар хүнү (Беларусь).
  • Совет аныяктар хүнү.

Демдеглелдер

  1. ↑ Восход и заход солнца и луны — продолжительность светового дня.  (чедимчок шөлүг — төөгү).
  2. ↑ Е. П. Борисенков, В. М. Пасецкий «Тысячелетняя летопись необычайных явлений природы», — М: Мысль, 1988, Стр. 291, 338. ISBN 5-244-00212-0
  3. ↑ Napier, James Folk Lore or Superstitious Beliefs in the West of Scotland within This Century (1879). Whitefish, MT: Kessinger Publishing. p. 51. ISBN 978-0-7661-7907-3.
  4. Июнь // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  5. ↑ [http:// www.larepublica.com.uy/deportes/116550-recuerdan-a-la-celeste-en-el-dia-del-futbol-sudamericano Рекуердан-а-ла-селесте-эн-эль-диа-дель-футбол-судамерикано Рекуердан а ла селесте эн эль Дия дель Футбол-Судамерикано]
  6. Wayback Machine Россияның далайжыларының профсоюзу
  7. Wayback Machine РИА Новости 2010 чылдың июнь 25
  8. Wayback Machine (англ.)

Литература

  • Календарь // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. Статья Витковского В. В.
Дөзү – «https://tyv.ruwiki.ru/w/index.php?title=Июнь&oldid=99599»