Хуснуллин Марат Шакирзянович
Марат Шакирзянович Хуснуллин | |
---|---|
| |
| |
с 2020 чылдың январьның 21 (и. о. 2024 чылдың май 7—13) |
|
Глава правительства |
Михаил Мишустин Андрей Белоусов (и. о.) Михаил Мишустин |
Президент | Владимир Путин |
2010 чылдың декабрьның 2 — 2020 чылдың январьның 21 | |
Губернатор | Сергей Собянин |
Предшественник | Владимир Ресин |
Преемник | Андрей Бочкарёв |
|
|
Төрүттүнген хүнү |
1966 августуң 9[1] (58 лет) Казань, Татар АССР, РСФСР, ССРЭ |
Намы | |
Эртеми |
1. Казаньның күрүнениң саң-хөө-экономиктиг институду 2. Ажык университет (Великобритания) |
Эртем чадазы | экономика эртемнериниң кандидады |
Мергежили | экономист |
Шаңналдары | |
![]() |
Марат Шакирзянович Хуснуллин (тат. Марат Шакирҗан улы Хөснуллин; 1966 чылдың августуң 9, Казань, Татар АССР, РСФСР, ССРЭ) — российжи күрүне ажылдакчызы. 2020 чылдың январьның 21-ден (и. о. 2024 чылдың май 7—13) Россия Федерациязының Чазааның Даргазының оралакчызы[2]). Мурнуу Федералдыг округтуң куратору[3]. Экономика эртемнериниң кандадады.
Эртеми
1983 чылда Казанның күрүнениң саң-хөө-экономиктиг институдунче (КСФЭИ) өөренип кирип алган, ынчалза-даа бир чыл эрткенде шериг албанынче кыйгырткан. КГФЭИ-ни 1990 чылда экономист эртемниг дооскан[4]. 2000 чылда Великобританияның Ажык университединге «Профессионал менеджмент» деп мергежилге катап өөредилгезин дооскан.[5]. 2006 чылдан бээр — экономика эртемнериниң кандидады. Татар болгаш англи дылдарны билир[6][7].
Ажыл-агый чорудулгазы
Татарстанга[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
1983-1984 чылдарда — КГФЭИ-де экспериментилиг установкаларны хандырар лаборант (шинчилелдер-биле деңге).
1984-1986 чылдарда — Совет Армияга албан эрттиргени[8].
1986-1987 чылдарда — КГФЭИ-де лаборант.
1987-1995 чылдарда — кол бухгалтер, Казаньда «Темп» тудуг кооперативиниң даргазы[8].
1995-1997 чылдарда — ООО «Интерпластсервис»-тиң генералдыг директору[8].
1997-2000 чылдар — ООО «Ак Барс» тудуг садыг-үлетпүр фирмазының чиңгине директору, Казань[8].
1999-2001 чылдарда— ТАР-ның Күрүне Чөвүлелиниң Прикамье девискээр округундан депутады. ТР-ниң Тудуг, архитектура болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызынче албан эрттирип шилчип келген соонда, чоннуң депутадының албан-дужаалындан ойталаан.
2000—2001 чылдар— Генералдыг директорнуң оралакчызы — Күрүнениң унитарлыг бүдүрүлгезиниң материал-техниктиг курлавырлар, инвестициялар болгаш тудуг талазы-биле директору ПЭО Татенерго[8].
11.05.2001 чылдан 18.11.2010 чылга чедир — ТР-ниң тудуг, архитектура болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыды[8].
Ол яамыны удуртуп турган үезинде, бирги ээлчегде, Татарстанда чуртталга тудуун хөгжүдер комплекстиг программа езугаар республикаже улуг хемчээлдиг федералдыг инвестицияны хаара туткан. Программа республиканың улуг хоорайларының — Казань, Набережные Челны, Нижнекамск, Елабуга, Альметьевск — агломерацияларының девискээрлерин чаңгыс аай хоорай тудуунуң шиитпирлеринге хөгжүдеринче угланган, ынчангаш оларны коммуналдыг ачы-дуза, орук транспорту болгаш социал инфраструктура-биле эвээш чарыгдалдар-биле хандырар арганы берген[9].
Хуснуллинниң эгелээшкини-биле бюджет курлавырларын камнаар дээш, чуртталга бажыңнарының, оруктарның, социал объектилерниң тудуунуң стандарт төлевилелдерин тодараткан. Оон аңгыда «Электроннуг Россия» программаның күүселдези-биле Татарстанда электроннуг садып алыышкынның, тудугга чөпшээрелди бээриниң болгаш күрүнениң ведомство эвес экспертизазындан түңнелдерни хүлээп алырының системазын тургускан, ол тудуг өртектерин элээн эвээжеткен.[9].
Хуснуллинниң киржилгези-биле Казаньга 2013 чылдың Универсиадага ажыглаан спортчу объектилерниң тудуу эгелээн. 2010 чылдың майга чедир Татарстанның төвүнге 26 спортчу объектилерни ажыглалче киирген: Ак Барс дайынчы уран чүүл ордузу, Олимпиец Казанның олимпийжи курлавыр школазы, КСУКИ-де Тезуче, Форвард, Мирас, Итил спортчу комплекстер, Москвада ТГГПУ, Ак Буре, Ватан, Татне уран чүүл ордузу, Илан, Триумп-биле кады арена болгаш бассейннерлиг болгаш баскетбол шөлдерлиг Триумф универсалдыг спортчу комплекс, ол ышкаш адыш часкаар чер, Акчарлактың иштики бассейни, теннис академиязы, КАИ Олимп культура болгаш спорт комплеки, Санкт-Петербургтуң волейбол төвү, бокс болгаш настольный теннис төвү, иштики хоккей төвү. оът-сиген кырынга, баскетбол спортчу шөлү Баскет-холл, Универсиада суур[10].
База 4 объектилер — Суг спортунуң ордузу, Гимнастика төвү, 45 муң кижи олурар стадион, Хереглел спорт төвү — 2010 чылдың соонда Хуснуллинниң салгакчыларының удуртулгазы-биле Татарстан Республиканың Тудуг, архитектура болгаш Хоусинг сайыды албан-дужаалындан чорупкан соонда доозулган.[10].
Ооң-биле чергелештир Хуснуллин Казанның күрүнениң архитектура болгаш тудуг инженериязының университединиң тудугда экономика болгаш сайгарлыкчы чорук кафедразының доцентизи турган[11].
Москвада[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Хуснуллинни 2010 чылдың ноябрь 18-те Москва хоорайның Хоорай тудуунуң эргелелиниң эргелекчизи кылдыр томуйлаан[8].
2010 чылдың декабрь 2-де мэрниң хоорай хөгжүлдезиниң политиказы болгаш тудуг талазы-биле оралакчызы апарган[8].
2011 чылдың март айда Москва хоорайның хоорай хөгжүлдезиниң политиказы болгаш тудуг талазы-биле коллегиязының даргазынга томуйлаан[12]. Ол-ла чылын чөпшээрел чок тудугну өжүрер талазы-биле хоорайның комиссиязын удуртуп турган[13].
Ол 2012 чылдың январь-июльда хоорайның дужааган төлевилелдериниң төлевилел документациязын хынаар ажылдарны хайгаарап турган, ооң түңнелинде бюджеттиң элээн каш чарыгдалдар пунктуларын эвээжедип шыдаан: тудугнуң өртээн 20 %, азы 18,8 млрд рубльге эвээжеткен. Хоорайның объектилеринге керээ чарган кижилерни тодарадыр конкурстуң түңнелинде эге өртээн 9 %, азы 8,4 млрд рубльге чиигедип болур турган.[14].
Хуснуллинниң киржилгези-биле Бульвар кольцозунуң иштинде тудуг болгаш чер ажыглалының режимнеринге бедииниң кызыгаарлаашкыннарының схемаларын база бадылаан.
Хуснуллин 2012 чылдан эгелеп, мэрияның албан чери-биле кады, тудуг адырында документилерни алырының чурумун чиигедип, электроннуг документилерни башкарар системаны киирер төлевилелди хайгаарап эгелээн, ынчангаш шупту ачы-дузалар, ооң иштинде чер участоктарының хоорай хөгжүлдезиниң планнарын алыры, архитектура болгаш хоорай хөгжүлдезиниң шиитпирлери, электроннуг тудуг объектилериниң чөпшээрелдери болгаш чөпшээрелдерни электроннуг хевирге ажыглап болур турган[15].
Хуснуллин 2012 чылдың март айдан эгелеп «Москва-Сити» деп делегей чергелиг бизнес-төптүң айтырыгларын шиитпирлээр болгаш тудар штабты удуртуп келген[12] (2008 чылдың саң-хөө кризизиниң уржуундан Федерация болгаш Россия башняларының болгаш Хоорай ордузунуң комплекизиниң тудуунуң ажылдары соксаткан: чээли курлавырларының чедишпезиниң ужундан инвесторлар ажылды азы доңурган азы төлевилелден үнген). Объектилерни чедирер планны катап көрген[16]. Ооң орнунга, МИБК девискээринде чамдык кудумчуларны катап тургузарының дугайында шиитпирни хүлээп алган, ылаңгыя чаа орук кежилдирер черлерни тудар (2012 чылдың күзүнде 2,5 хире километр узун чеди немелде хөй полосалыг орук кежилдирер черлерниң тудуу доозулган)[17].
Хуснуллин 2012 чылдың апрельден бээр Москваның демир-орук угланыышкынының девискээрлериниң, демир-орук инфраструктуразының объектилериниң болгаш кожа чер участоктарының хоорай хөгжүлдезиниң айтырыгларының талазы-биле чөвүлелдиң кады даргазы апарган[18][19].
2012 чылдың июль 1-ден Москва облазының девискээрлериниң бир кезиин Москвага каттыштырганындан бээр Хуснуллин «Чаа Москвада» тудуг политиказын база хайгаарап турар[20].
2013 чылдың январьда ол чаа тургустунган Архитектура чөвүлелин удуртуп турган, ол хоорайга чаңгыс аай хоорай хөгжүлдезиниң болгаш архитектура политиказының күүселдезин хайгаараар ужурлуг. Хуснуллин-биле дугурушкаш, чөвүлелче орус болгаш даштыкы эксперттерни киирген[21]. Улуг болгаш чугула хоорай девискээрлеринге хоорай хөгжүлдезиниң концепцияларын тургузарынга мөөрейлерни эрттирер чаңчыл тыптып келген[15].
РФ-тиң Чазааның даргазының оралакчызы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
2020 чылдың январь 21-де РФ-тиң Чазааның Чазааның Даргазының оралакчызы кылдыр томуйлаан[22].
2020 чылдың январь 29-тан эгелеп Хуснуллин Крым Республика биле Севастополь куратору апарган. 2022 чылдың апрельден эгелеп, ол Херсон областың, Запорожьениң болгаш Донбасстың катап тургузуушкунунуң куратору база турган[23].
2024 чылдың май 11-де Михаил Мишустин Чазак Даргазының оралакчызының албан-дужаалынга Хуснуллинниң кандидатуразын саналдаан чаа чазакты Күрүне Думазынга сайгарылгаже киирген[24]. Май 13-те Күрүне Думазы ол албан-дужаалга ону бадылаан[25]. Май 14-те Россияның Президентизи томуйлаар дугайында чарлыкка атты салган[26].
Марат Хуснуллин дараазында айтырыгларны харыылап турар: күрүнениң чуртталга-коммунал ажыл-агый политиказы болгаш көжүрбес өнчү-хөреңгиниң хамааты эргилдези, ол ышкаш автооруктарның тудуу, септелгези, чаартылгазы болгаш септелгези, орук айыыл чок чоруу, хөй-ниити транспортунуң хөгжүлдези. Чазак Даргазының оралакчызы «Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлеңи», «Айыыл чок болгаш шынарлыг оруктар», «Экология» национал төлевилелдерни «Арыг суг» база «Волганың катап тургустунары» федералдыг төлевилелдер талазы-биле ажылдап кылырын база боттандырарын дугуржуп турар.
Хуснуллин Крым Республиканың, Севастопольдуң, Донецк болгаш Луганск Улусчу Республикаларның, Запорожье биле Херсон областарның социал-экономиктиг хөгжүлдезин хайгаарап турар. Хуснуллин куратор кылдыр СФО-нуң социал-экономиктиг хөгжүлдезин харыылап, албан черлерин удуртуп турар:
Тудуг яамызы; Күрүне бүрүткелиниң, кадастр болгаш картографияның федералдыг албаны; Долгандыр хүрээлел, технология болгаш ядерлиг хайгааралдың федералдыг албаны; Күрүне өнчүзүн башкарар федералдыг агентилел; Федералдыг орук агентилели[27].
Хоорай хөгжүлдезиниң политиказының адырында эң чугула төлевилелдер
Метронуң сайзыралы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
2011 чылдан бээр Хуснуллинниң киржилгези-биле 101 км метро шугумнарын туткан, ооң иштинде Москваның Төп төгериктиң 54 км пассажирлер аргыштырылгазынга улуг катап тургузуушкунну кылган, ооң мурнунда ол чүгле чүък сөөртүрүнге ажыглаттынып турган. Ооң-биле чергелештир, метро тудуунуң өртээ эвээш дизе 25 % эвээжээн, ооң иштинде европейжи дизайн стандарттарынче шилчиири болгаш терең деңнелдиг станция төлевилелдеринден ойталааш, куду деңнелдиг станция тудуунче угланган[28]. Метро тудуунуң үези ортумаа-биле 30 % кызырылган.
Хоорай хөгжүлдезиниң политиказы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Хуснуллин 2011 чылдан эгелеп чөпшээрел чок тудугну өжүрер талазы-биле хоорай комиссиязын удуртуп келген. Хуснуллинниң Москваның тудуг комплекизиниң удуртулгазынга 9 чыл дургузунда найысылал чаартылга төлевилелин боттандырып эгелээн — үрелип калган хөй квартиралыг бажыңнарны бузуп, оларның чурттакчыларын чаа тудугларже көжүрген[7].
Хуснуллин 2012 чылдан эгелеп «Метрде рубль» программаның күүселдезинге киржип келген, ооң иштинде Москваның Чазаа культурлуг өнчү объектилерин хуу инвесторларга 49 чыл дургузунда чиигелделиг арендага дамчыткан, оларны беш чыл дургузунда бедик шынарлыг эртем талазы-биле катап тургузарын негеп турган. 2012 чылдың август төнчүзүнге чедир программаның күүселдези-биле Москваның беш имениезин катап тургускан: XVIII чүс чылдың төнчүзүнден — 19 вектиң эгезинде Морозов хоорайның имениези. база Николо-Ямская кудумчузунда Н. П. Баулинниң чуртталга бажыңы (18 вектиң палаталарынга үндезилеттинген); 18-19 чүс чылдарның хоорай өнчүзү Подсосенский кудумчузунда архитектор Константин Буссе; Таганская шөлүнде Колесников-Шаргиных-Сапатинниң өнчүзү; тараачын Сысоевтиң бажыңы (алдарлыг «кариатидтерлиг бажың»), Печатников кудумчузунда турар. 2013 чылдың төнчүзүнде база 50 культура өнчүзүн чиигелделиг өртек-биле арендага берген, ооң соонда тудугнуң төөгүлүг хевирин катап тургузуп турган.[29].
Хуснуллинниң удуртулгазы-биле 2013 чылдан эгелеп, каттыштырган девискээрлерни барымдаалап, 2035 чылга чедир Москваның хөгжүлдезиниң генералдыг планын тургузары чоруп турар[30].
2017 чылдың июньда «Лужники» Гранд спорт ареназының чаартылгазы ооң мурнунда чарлаан хуусаадан бир чыл бурунгаар доозулган. 2018 чылда Лужники 2018 чылдың футбол талазы-биле делегей чемпионады болур чер апарган[31].
Хуснуллинниң удуртулгазы-биле ооң мурнунда «Россия» гостиница турган Москваның төвүнде Зарядьеге парк төлевилелин 2018 чылда боттандырган. «Россия» гостиницаны 2006 чылдың февральда үреп эгелээн, 2010 чылдың эгезинде доозулган. Зарядьениң хөгжүлдезиниң концепциязын тургузары-биле 2012 чылда делегей чергелиг чогаадыкчы мөөрей болуп эрткен, аңаа кым-даа киржип болур турган. Делегейниң кайы-даа булуңнарындан 240 командалар девискээрни хөгжүдер талазы-биле боттарының төлевилелдерин таныштырган. Мөөрейниң түңнелдеринге даянып, «чоннуң даалгазын» белеткээн, ында чер кырында тудугну эвээжедирин база чер адаанга шөлдерни идепкейлиг ажыглаарын, ол ышкаш хоорайның төөгүлүг төвүнде культурлуг шөлдерниң бүдүн-бүрүн чоруунга хора чедирер планнаашкын шиитпирлеринден ойталаарын саналдаан. Паркта 4 пейзаж зоназы, павильоннар, машиналар тургузары, музейлер, делгелге залдары, Москва хемни кежир чайганып турар көвүрүг, онзагай концерт залы — филармония бар[32].
Транспорт политиказы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Төлевилелдиң аар өртек-үнези-биле Хуснуллин 2011 чылда Москваның кольцевой оруунга болгаш Үшкү транспорт кольцозунга чүъктү эвээжедип, Москвада районнар аразында харылзааны экижидер ужурлуг турган, ниити узуну 60 км узун Дөрт дугаар транспорт кольцозунуң тудуун кааптарын деткип турган. Төлевилелди Соңгу-Барыын, Соңгу-Чөөн аккордтарны болгаш Чөөн чүктүң Рокадазын тургузарынга өскерткен[33].
Россияның Чазаанда
2020 чылдың январь 21-де Хуснуллинни РФ-тиң Чазааның Даргазының оралакчызы кылдыр томуйлаан Михаил Мишустин. Ооң компетенциязы: чуртталга-коммунал ажыл-агыйының политиказы, ипотека чээлизи, тудуг болгаш архитектура талазы-биле күрүне политиказы, чуртталга-коммунал ажыл-агыйы, автооруктарны чаартыры болгаш ажыглаары, орук айыыл чок чоруу, күрүнениң өнчү-хөреңгизин башкарары.
Регион хөгжүлдезиниң (Ыраккы Чөөн чүк федералдыг округтан аңгыда), Крым Республиканың, Севастопольдуң, Калининград облазының социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң талазы-биле чазактың ажылын дүгжүп турар, Абхазия биле Южная Осетия республикалар-биле кады ажылдажылганы харыылап турар. Хуснуллин 2021 чылдың июльдан эгелеп СФО-ну удуртуп турар.
Хуснуллин 2022—2023 чылдарда шериг операцияларының үезинде Украинаның ийи террорчу халдаашкынының соонда Крым көвүрүүн катап тургузарын хайгаарап турган[7].
Шаңналдар болгаш хүндүлүг аттар
• «Бүгү-российжи чурттакчы чоннуң чизезин чорутканы дээш» медаль (2002)
• «Казаньның 1000 чыл оюнга тураскааткан» медаль (2005)
• «Россияның профэвилелдериниң 100 чылы» деп медаль (2005)
• ТАР-ның Чазааның өөрүп четтиргенин илереткен чагаазы (2007)
• ТАР-ның Баштыңының өөрүп четтиргенин илереткен чагаа (2008) (2010)
• «Ада-чурт мурнунга ачы-хавыяазы дээш» орденниң медалы 2-ги чаданың (2008)[34]
• ТАР-га алдар-хүндүнүң ордени (2010)
• «Россияның чуртталга-коммунал ажыл-агыйының хүндүлүг ажылдакчызы» хүндүлүг ат (2010)
• Россия Федерациязының алдарлыг тудугжузу деп хүндүлүг ат (2013 чылдың декабрь 21) — тудуг адырында чедиишкиннери болгаш хөй чылдарда ак сеткилдиг күш-ажылы дээш[35]
• Россия Федерациязының Тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызының Хүндүлүг демдээ (2016)
• Бойдус камгалалы дээш Хүндүлел демдээ (2016)
• Хүндүлел ордени (2018)[36]
Хууда өнчүзү
Хуснуллин 2011 чылда Кремльден ырак эвесте 186,7 м2 квартира садып алган. Ол ону 2016 чылда уруу Маликага берген.
2020 чылда СМИ-лер Хуснуллинниң Москвада «Серебряный Бор» деп 1 миллиард рубль хире рынок өртектиг ордузунда чурттап турарын дыңнаткан.
Демдеглелдер
- ↑ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2022:042I:FULL&from=FR
- ↑ Правительство России переходит в статус и.о. до назначения нового состава (ru). TACC.
- ↑ Михаил Мишустин назначил вице-премьеров кураторами федеральных округов.
- ↑ Хуснуллин Марат Шакирзянович (чедимчок шөлүг — төөгү). Хынааны 2013 сентябрьның 4. Архивтээн 2013 январьның 30.
- ↑ Marat Khusnullin // Коммерсантъ.
- ↑ Поймали за язык
- ↑ 1 2 3 Энциклопедия ТАСС. Хуснуллин Марат Шакирзянович
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Хуснуллин Марат Шакирзянович — Биография (чедимчок шөлүг — төөгү). Хынааны 2013 сентябрьның 4. Архивтээн 2013 августуң 7.
- ↑ 1 2 Портал строителей города — про жильё
- ↑ 1 2 Спортивные объекты Универсиады в Казани
- ↑ Казанский государственный архитектурно-строительный университет
- ↑ 1 2 Ъ-Справочник (чедимчок шөлүг — төөгү). Хынааны 2013 сентябрьның 4. Архивтээн 2013 сентябрьның 6.
- ↑ Хуснуллин возглавил комиссию по пресечению незаконного строительства вместо Ресина
- ↑ М.Хуснуллин подвел итоги деятельности Стройкомплекса Москвы за семь месяцев 2012 года
- ↑ 1 2 Заседание Правительства Москвы
- ↑ «Лужники», «Москва-Сити» и другие перестройки Москвы
- ↑ «Москва-Сити» ищет выезд
- ↑ Совет занимается разработкой решений для органов исполнительной власти Москвы и подразделений РЖД по повышению эффективности использования территорий МЖД, объектов инфраструктуры и прилегающих к ним участков, реализации на них инвестиционных проектов
- ↑ Градостроительным развитием территорий железной дороги в Москве займется специальный совет
- ↑ Недвижимость-2013: обращение заместителя Мэра Москвы Марата Хуснуллина
- ↑ Архитектурный совет Москвы возглавил Кузнецов (чедимчок шөлүг)
- ↑ Новый состав правительства. Полный список. РБК. Хынааны 2020 январьның 21.
- ↑ Как Марат Хуснуллин будет восстанавливать Херсон, Запорожье и Донбасс | Республика Крым (ru-RU). ФедералПресс.
- ↑ О чем говорит новая конфигурация российского правительства. РБК (2024-05-11).
- ↑ Госдума утвердила Хуснуллина вице-премьером. РИА Новости (2024-05-13).
- ↑ Президент подписал указы о назначении членов Правительства Российской Федерации и директоров служб. kremlin.ru (2024-05-14).
- ↑ Михаил Мишустин утвердил распределение обязанностей между вице-премьерами. government.ru (2024-05-17).
- ↑ Стоимость строительства метро в Москве снизили на 25 % (чедимчок шөлүг — төөгү). Хынааны 2013 сентябрьның 4. Архивтээн 2013 июньнуң 18.
- ↑ До конца года в льготную аренду может быть сдано около 50 объектов культурного наследия
- ↑ Марат Хуснуллин: «В Москве будет построено 300 гостиниц» (чедимчок шөлүг — төөгү). Хынааны 2013 сентябрьның 4. Архивтээн 2013 июльдуң 18.
- ↑ Марат Хуснуллин: Реконструкцию «Лужников» можно начать лишь в мае 2014 года
- ↑ Первая очередь парка «Зарядье» была завершена в 2017 году, торжественное открытие парка состоялось 9 сентября 2017 года, в день празднования 870-летия Москвы. 4 ландшафтные зоны, павильоны, парковка, музеи, выставочные залы, парящий мост через Москву-реку — все это открыто для посетителей. Уникальный концертный зал — филармонию — планируют завершить и открыть в 2018 году.
- ↑ Более 230 км дорог реконструируют в Москве за три года — Хуснуллин
- ↑ Deputy Mayor for Urban Development and Construction / Marat Khusnullin / The official website of the Mayor and the Government of Moscow. web.archive.org (2016-08-09).
- ↑ Указ Президента РФ от 21.12.2013 № 929|Указ Президента Российской Федерации от 21 декабря 2013 г. № 929 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 27 декабря 2018 года № 756 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
Шөлүлгелер
- РУВИКИ:Ажылдавас шөлүглерлиг чүүлдер
- РУВИКИ:Страницы с модулем Hatnote с красной ссылкой
- Рувики:ФИО модульдуг өске чүүлче шөлүлгелиг арыннар
- Августуң 9 төрүттүнгеннер
- 1966 чылда төрүттүнгеннер
- Википедия:Статьи с источниками из Викиданных
- 4-кү чаданың «Ада-чуртка ачы-хавыяазы дээш» орденниң эдилекчилери
- Майыктар
- 2-ги чаданың «Ада-чуртка ачы-хавыяазы дээш» орденниң медалының эдилекчилери
- «Бүгү Россия чергелиг чурттакчы чоннуң чизезин эрттиреринге ачы-хавыяазы дээш» медаль-биле шаңнатканнар
- «Казаньның 1000 харлаанынга тураскааткан» медаль-биле шаңнатканнар
- «Татар Республиканың мурнунга ачы-хавыяазы дээш» орденниң эдилекчилери
- «Татар Республиканың мурнунга ачы-хавыяазы дээш» орденниң медалы-биле шаңнатканнар
- Республика ордениниң эдилекчилери (ДНР)
- Россия Федерациязының алдарлыг тудугжулары
- Россияның хүндүлүг тудугжулары
- Россия Федерациязының Президентизиниң өөрүп четтириишкин бижии-биле шаңнатканнар
- Татарстанның хүндүлүг тудугжулары
- Ат чок майык-карточкаларлыг чүүлдер
- Алфавиттээн кижилер
- Россия Федерациязының Чазааның Даргазының оралакчылары
- Мишустинниң Чазаа