Январьның 3
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2025 чыл | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Январьның 3 — григориан календарьда чылдың 3 дугаар хүнү . Чылдың төнчүзүнге чедир 362 хонук арткан (саарзык чылдарда 363 хонук арткан).
Байырлалдар болгаш сактыышкын хүннери
Бо хүннүң байырлалдары деп аңгылалды база көр
Делегей чергелиг
Аңгы-аңгы чоннарның
Профессионалдыг
Чүдүлгеге хамааржыр
Таарымчалыг аттар
- Католик: Женевьева.
- Православ: Леонтий, Михаил, Никита, Пётр, Прокопий, Сергей, Ульяна, Фемистоклей, Феофан, Филарет.
Болуушкуннар
XIX чүс чылга чедир
- 1431 чыл — Бургундияның герцогу 10 000 франкка туттуруп алган турган Жанна д’Аркты Кошон деп епископка садыпкан.
- 1638 чыл — Амстерданга Голландияга бир дугаар «Схаубург» деп театр ажыттынган.
- 1777 чыл — Принстон чанынга тулчуушкун.
- 1799 чыл — Константинопольга Францияга удур Орус-турк керээ чардынган.
XIX-ку чүс чыл
- 1857 чыл — Россияга Тараачыннар херээниң кол комитеди тургустунган.
- 1868 чыл — Японияның император чөвүлелинге Императорнуң эрге-чагыргазының катап тургузуушкунунуң манифестизи чарлаттынган.
- 1870 чыл — Бруклин көвүрүүнүң тудуу эгелээн.
- 1888 чыл — Вашингтонга американ хуу сайгарлыкчы Марвин Стоун коктейль ижер трубканың патентизин бижидип алган. Ынчан олар саазын турганнар.
XX-ги чүс чыл
- 1906 чыл — Красноярск республиказын буура шапкан.
- 1911 чыл — Туркестанда Верный хоорайга улуг чер шимчээшкини болган.
- 1925 чыл — Бенито Муссолини «дуче» деп дужаалды хүлээп алган.
- 1934 чыл — ССРЭ-ге самолетту радиолокация методу-биле тыптар арганы ажыткан.
- 1959 чыл — Аляска АКШ-тың 49 дугаар штады апарган.
- 1961 чыл — АКШ Куба-биле дипломаттыг харылзаазын соксаткан.
- 1962 чыл — папа римский католик хүрээден Фиделя Кастрону чарган.
- 1977 чыл — Apple фирмазының бир дугаар компьютери бүдүрттүнген.
- 1993 чыл — Москвага Россия биле АКШ аразында халдаар боо-чепсектиң санын улаштыр кызырарының болгаш кызыгаарлаарының дугайында керээ чардынган.
XXI-ги чүс чыл
- 2018 чыл — АМС «Чанъэ-4» кижи төрелгетенниң төөгүзүнде бир дугаар Айның ындыкы талазынга оожум хонупкан.
Төрүттүнген кижилер
Бо хүнде төрүттүнген кижилер деп аңгылалды база көр
XIX-ку чүс чылга чедир
- Бистиң эрага чедир 106 чыл — Марк Туллий Цицерон (бистиң эрага чедир 43 чылда өлүрткен), рим оратор, философ база политик.
- 1591 чыл — Валантен де Булонь (1632 чылда чок болган), француз барокко үезиниң чурукчузу.
- 1744 чыл — Ипполит Богданович (1803 чылда чок болган), орус шүлүчү, очулдурукчу.
- 1777 чыл — Луи Пуансо (1859 чылда чок болган), француз математик база механик, академик.
- 1789 чыл — Карл Густав Карус (1869 чылда чок болган), немец эмчи, чурукчу болгаш эртемден, уран чүүлде романтизмниң теоретиги.
XIX-ку чүс чыл
- 1823 чыл — Роберт Уайтхед (1905 чылда чок болган), англи инженер, торпеданың чогаадыкчызы.
- 1829 — Конрад Дуден (1911 чылда чок болган), немец филолог, немец дылдың шын бижилге сөстүүнүң автору.
- 1876 — Вильгельм Пик (1960 чылда чок болган), немец коммунист, ГДР-ниң бир дугаар президентизи (1949—1960).
- 1892 — Джон Рональд Руэл Толкин (1973 чылда чок болган), англи чогаалчы, лингвист, филолог, «Властелин колец» деп трилогияның автору.
XX-ги чүс чыл
- 1903 чыл — Александр Бек (1972 чылда чок болган), орус совет чогаалчы.
- 1905 чыл — Анна Мэй Вонг (1961 чылда чок болган), Голливудтуң сылдызы апарган бир дугаар кыдат херээжен артист.
- 1906 чыл — Алексей Стаханов (1977 чылда чок болган), совет шахтёр, Стаханов агымының үндезилекчизи, Социалистиг Күш-ажылдың Маадыры.
- 1925 чыл — Григорий Мкртычан (2003 чылда чок болган), совет хоккейжи база тренер, Олимпия оюннарының тиилекчизи (1956), делегейниң ийи дакпыр тиилекчизи, Европаның үш дакпыр тиилекчизи.
- 1929 чыл — Гордон Мур, американ инженер, Intel корпорациязының үндезилекчизи.
- 1936 чыл — Николай Рубцов (1971 чылда чок болган), орус шүлүкчү.
- 1956 чыл — Мел Гибсон, американ актёр, кинорежиссёр, сценарист, продюсер, ийи «Оскар» болгаш «Алдын глобуса шаңналдарының эдилекчизи».
- 1959 чыл — Фёдор Юрчихин, российжи космонавт, Россия Федерациязының маадыры.
- 1969 чыл — Михаэль Шумахер, немец автогонщик, «Формула-1» класстың делегейниң 7 дакпыр тиилекчизи.
- 1989 чыл
- Аяка Умэда, япон ыраажы, артист АКВ48 деп япон идол-бөлүктүң киржикчизи.
- Кохэй Утимура, япон гимнаст, Олимпия оюннарының 3 дакпыр тиилекчизи, делегейниң 10 дакпыр тиилекчизи.
- 1995 — Ким Джису, Мурнуу Көреядан ыраажы, модель, артист, BLACKPINK деп көрей поп-бөлүктүң киржикчизи.
- 1996 — Флоренс Пью, британ кино болгаш телевидение артизи.
XXI-и чүс чыл
- 2003 — Грета Тунберг, швед школачы кыс, экологтуг идепкейжи.
Чок болганнар
Бо хүнде мөчээн кижилер деп аңгылалды база көр
XIX-ку чүс чылга чедир
- 1501 чыл — Алишер Навои (шын ады Низамаддин Мир; 1441 чылда төрүттүнген), түрк шүлүкчү, философ, күрүне ажылдакчызы.
- 1795 чыл — Джозайя Веджвуд (1730 чылда төрүттүнген), англи керамист болгаш хуу сайгарлыкчы.
XIX-ку чүс чыл
- 1864 чыл — Михал Балинский (1794 чылда төрүттүнген), поляк төөгүчү болгаш публицист.
- 1871 чыл — Константин Ушинский (1823 чылда төрүттүнген), педагог, чогаалчы, педагогика эртеминиң Россияда үндезилекчизи.
- 1875 чыл — Пьер Ларусс (р. 1817), француз лексикограф болгаш энциклопедист, алдарлыг «Ларусстуң улуг энциклопедия сөстүүнүң» автору.
- 1894 чыл — Элизабет Палмер Пибоди (1804 чылда төрүттүнген), АКШ-ка бир дугаар уруглар садын ажыткан кижи.
XX-ги чүс чыл
- 1923 чыл — Ярослав Гашек (1883 чылда төрүттүнген), чех сатирик чогаалчы, драматург, фельетонист, журналист.
- 1930 чыл — Владислав Городецкий (1863 чылда төрүттүнген), украин архитектор.
- 1941 чыл — Владимир Маковский (1870 чылда төрүттүнген), совет механик эртемден, турбина кылыр адырда специалист.
- 1944 чыл — Юргис Балтрушайтис (1873 чылда төрүттүнген), орус болгаш литов шүлүкчү, очулдурукчу, дипломат.
- 1956 чыл — Александр Гречанинов (1864 чылда төрүттүнген), орус композитор.
- 1979 чыл — Конрад Хилтон (1887 чылда төрүттүнген), американ хуу сайгарлыкчы, Hilton аалчылар бажыңының четкизиниң үндезилекчизи.
- 1988 чыл — Ирина Мурзаева (1906 чылда төрүттүнген), совет херээжен театр болгаш кино артизи.
XXI-ги чүс чыл
- 2005 чыл — Уилл Айснер (1917 чылда төрүттүнген), американ иллюстратор чурукчу, амгы үениң комикстериниң «адаларының» бирээзи.
- 2012 чыл — Юрий Степанов (1930 чылда төрүттүнген), совет болгаш российжи лингвист, семиотик, ССРЭ-ниң болгаш Россияның Эртемнер академиязының академиги.
- 2013 чыл — Владимир Ефетов (1924 чылда төрүттүнген), совет болгаш украин эртемден, хирург-онколог.
- 2017 чыл — Игорь Волк (1937 чылда төрүттүнген), космонавт, ССРЭ-ниң алдарлыг ужудукчу-шенекчизи, Совет Эвилелиниң Маадыры.
- 2022 чыл — Виктор Санеев (1945 чылда төрүттүнген), совет чиик атлет, Олимпия оюннарының үш баскаш шураар хевириниң үш дакпыр тиилекчизи.
- 2023 чыл — Руслан Хасбулатов (1942 чылда төрүттүнген), российжи политиктиг ажылдакчы, эртемден болгаш публицист, РЭА-ниң кежигүн-корреспондентизи.